Zelzele bölgesindeki termal sularda radon gazı düzeyleri ölçüldü

TRABZON – 67aydinhaber – MELTEM YILMAZ KARAKURUM – Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksekokulundan Hekim Öğretim Üyesi Selcen Uzun Duran yürütücülüğündeki grup, bilgi tabanı oluşturmak için zelzele bölgesindeki termal sularda radon gazı düzeylerinin ölçümünü yaptı.

Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde harekete geçen Duran, “6 Şubat 2023 Depremi'nin Meydana Geldiği Bölgelerdeki Termal Sularda ve Toprakta Radon Ölçüsünün Tespiti Ve Zelzele ile Alakasının Araştırılması” projesini hazırladı.

Hazırladığı projeyle “TÜBİTAK 1002-C Doğal Afetler Odaklı Saha Çalışması Acil Dayanak Programı'na başvuran ve takviye alan Duran, 17-22 Şubat tarihleri ortasında Adıyaman, Malatya, Gaziantep, Kahramanmaraş, Hatay, Osmaniye ve Şanlıurfa'daki termal sularda TÜBİTAK takviyeli saha çalışması gerçekleştirdi.

KTÜ Fen Fakültesinden Prof. Dr. Belgin Küçükömeroğlu, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesinden Doç. Dr. Serdar Dizman ile Doç. Dr. Yılmaz Demir'in bulunduğu proje takımından saha çalışmalarını Doç. Dr. Serdar Dizman ve yüksek lisans öğrencisi Akın Karabacak ile yürüten Duran, zelzelenin akabinde ulaşım sağlanabilen 7 vilayetteki 8 termal sudan örnekler alarak radon gazı düzeylerinin ölçümünü gerçekleştirdi.

– “Bölgedeki termal sularda radon gazının ölçülmesi ve mevcut düzeylerin belirlenmesi önemliydi”

TÜBİTAK'a sunmak üzere sonuçların tahlillerini raporlayan Selcen Uzun Duran, AA muhabirine, sarsıntıdan derin keder duyduğunu söyledi.

Türkiye'de termal su kaynaklarının dağılışı ile fay çizgileri ortasında uyumlu bir ilgi olduğunun görüldüğünü belirten Duran, bilhassa ana fay nesillerinin geçtiği kısımlarda termal su kaynaklarının ağırlaştığının bilindiğini söz etti.

Duran, sarsıntı öncesi yahut zelzele sonrasında termal sularda azalma, artma yahut büsbütün kaybolmanın kelam konusu olabildiğini kaydederek, dünya genelinde yapılan birçok çalışmada, bu tıp termal sularda radon anomalilerinin olduğunun tespit edildiğini aktardı.

Deprem bölgesindeki kaplıcalardaki radon durumunu merak ettiğini lisana getiren Duran, şöyle devam etti:

“Radon gazının ölçülmesi ve zelzele sonraki kıymetlerin tespit edilmesi değerliydi. Bu bende merak uyandırdı. Sanki oradaki kaplıcalarda radon durumu neydi. TÜBİTAK 1002-C Doğal Afetler Odaklı Saha Çalışması kapsamında proje daveti açtı. Hazırladığımız proje önerisi ile TÜBİTAK-MAM'a müracaatımızı yaptık. Projemiz desteklenmeye uygun görüldü.”

– “Depremden sonraki radon pahalarını tespit ismine hoş bir çalışmaydı”

Bu kapsamda afet bölgesinde 7 vilayetteki termal sularda radon gazı ölçümlerini yaptıklarına işaret eden Duran, “17 Şubat’ta gittim, 22 Şubat'ta geldim. Altı gün boyunca bölgedeydim. Sonuçlarımızı tahlil ediyoruz. Bizim için sarsıntıdan sonraki radon bedellerini tespit ismine hoş bir çalışmaydı. Bu tip saha çalışmalarının periyodik olarak yapılması çalışmaları daha manalı kılacaktır.” dedi.

Doktor Öğretim Üyesi Selcen Uzun Duran, şimdi zelzelesi evvelden kestirim edecek bir teknoloji, bilimsel bir yol bulunmadığını belirterek, “Ancak kimi belirtilerin olduğu tespit edilmiştir. Bilhassa kaplıca sularının ısınması, radon düzeyinin artması belirtiler ortasında olabilmektedir. Bu bakımdan bilhassa zelzele riski yüksek olan bölgelerimizdeki ılıca ve kaplıca sularının devamlı denetim edilmesi önerilmektedir.” diye konuştu.